دسته بندی | معماری |
فرمت فایل | rar |
حجم فایل | 6487 کیلو بایت |
تعداد صفحات فایل | 1 |
این محصول طراحی سه بعدی قسمت پذیرش یک بیمارستان است که در فرمت STL OBJ 3DS ارائه شده است
دسته بندی | معماری |
فرمت فایل | rar |
حجم فایل | 15537 کیلو بایت |
تعداد صفحات فایل | 1 |
این پروژه طراحی از قسمتی از بانک است که در تصویر مشاهده میکنید
فرمت فایل های این پروژه OBJ MTL 3DS BLEND می باشند
این محصول برای عزیزانی که پروژه طراحی داخلی و نما و معماری انجام میدهند مناسب می باشد
دسته بندی | معماری |
فرمت فایل | |
حجم فایل | 21012 کیلو بایت |
تعداد صفحات فایل | 1 |
این محصول طراحی از یک محیط کاری با نرم افزار اسکچ آپ می باشد
این محصول برای عزیزانی که در زمینه طراحی داخلی و دکوراسیون فعالیت دارند می تواند مفید واقع شود
دسته بندی | معماری |
فرمت فایل | rar |
حجم فایل | 39821 کیلو بایت |
تعداد صفحات فایل | 1 |
این محصول طراحی یک اداره با اسکچ آپ می باشد که حجم فایل پروژه 100 مگ میباشد که بجهت سهولت دانلود برای شما عزیزان فشرده شده است
دسته بندی | معماری |
فرمت فایل | rar |
حجم فایل | 15625 کیلو بایت |
تعداد صفحات فایل | 1 |
این محصول طرح آشپزخانه در پروژه های دکوراسیون داخلی می باشد
دسته بندی | معماری |
فرمت فایل | rar |
حجم فایل | 6012 کیلو بایت |
تعداد صفحات فایل | 1 |
این محصول مدل سه بعدی از تصویر پیش روی شماست که در فرمت های 3ds c4d obj و stl ارائه شده است
این محصول میتواند برای عزیزانی که دکوراسیون داخلی و طراحی انجام میدهند و در پروژه های معماری برای شما عزیزان مفید واقع شود.
دسته بندی | نمونه سوالات |
فرمت فایل | rar |
حجم فایل | 283 کیلو بایت |
تعداد صفحات فایل | 1 |
نمونه سوال پایان ترم متره و برآورد دانشگاه آزاد اسلامی ارومیه برای رشته معماری استاد مهندس توسلی
دسته بندی | معماری |
فرمت فایل | doc |
حجم فایل | 95 کیلو بایت |
تعداد صفحات فایل | 111 |
تعلیمات آکادمیک نقش بسیار مهمی را در رشد صنعتی اقتصادی وفرهنگی جامعه ایفا میکند. تمامی کشورهای در حال توسعه ذخیره عظیمی از نیروهای انسانی دارند که به منظور موثر واقع شدن در امر توسعه، این گروه از جمعیت باید مهارتهای لازم را فرا میگیرند در غیر اینصورت این نیروی بالقوه نه تنها نقش مؤثر خود را در توسعه و پیشرفت ایفا نمینماید بلکه خود بر مسائل و مشکلات میافزاید. ارائه الگوی مناسب جهت ساماندهی قصایی دانشکدة معماری به منظور بالا بردن سطح مهارت و تربیت کارشناسان با تخصصهای لازم برای تبدیل نیرو بالقوه جامعه بالفعل و در نتیجه گامی بزرگ در جهت رشد صنعتی اقتصادی و فرهنگی جامعه است که جزوة حاضر مطالعاتی است در جهت رسیدن به این امر.
فهرست مطالب
عنوان : دانشکده معماری صفحه
مقدمه ............................................................................ 4
فصل اول : شناخت مسائل و نکات مربوط به ساختمانهای دانشگاهی ... 6
ویژگیهای عمومی پردیس دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی ............ 7
آرایش وسازماندهی فضائی جزء بناها .................................................... 9
اصول و ضوابط طراحی و فضاهای دانشکدهای ................................... 10
فصل دوم : استانداردها (ابعاد و فضاهای مورد نیاز)........................... 21
پلکان ..........................................................................................................22
راهروها و مسیرهای شیب دار ..............................................................23
دربها ..........................................................................................................24
کیفیت هوا ............................................................................................... 25
راندمان دید ............................................................................................ 26
روشنایی مصنوعی ................................................................................. 26
رنگ ........................................................................................................ 28
طرح و بافت ............................................................................................ 34
نویز (اغتشاش صوتی) وآکوستیک ......................................................... 34
حساسیت نسبت به ارتعاشات ................................................................. 35
مسیرهای پیاده رو ................................................................................. 39
دسترسی و مسیر گردش یا سیرکولاسیون ........................................... 39
تئاترها و سالنهای سخنرانی.................................................................. 40
شکل اساسی ........................................................................................... 41
سالنهای سخنرانی : صندلیها .............................................................. 43
سالنهای سخنرانی : مقررات آتش نشانی ............................................. 47
آکوستیک ................................................................................................ 47
فصل سوم : شرح برنامه دانشکده معماری ........................................... 48
آشنایی با رشتههای آموزشی دانشکده .................................................. 49
دوره کارشناسی معماری ...................................................................... 49
دوره کارشناسی ارشد معماری ............................................................. 52
فصل چهارم : بررسی نمونههای مشابه ................................................ 53
یوگینا آفتاندلیانس ................................................................................... 54
دانشکده هنرهای زیبا.............................................................................. 55
دانشکده معماری اپورتو، (OPORTO) ................................................ 62
دپارتمان زمین شناسی، دانشکدة آویرو، پرتغال .................................... 64
کلاس بلوک 3، دانشگاه آلیکان ............................................................... 67
دانشکده حقوق، دانشگاه جیرونا ............................................................ 68
کالج آموزشی معلمان، (setubal)........................................................... 69
فصل پنجم : شناخت بستر طرح ............................................................. 72
محدوده سایت......................................................................................... 73
فصل ششم : اقلیم .................................................................................. 74
روشهای دستیابی به اهداف عمده طراحی اقلیمی .................................. 75
نیازهای حرارتی و فضاهای داخلی ساختمان ........................................ 91
فصل هفتم : معرفی پروژه ..................................................................... 99
برنامه فیزیکی ....................................................................................... 100
طراحی (معماری، سازه، تأسیسات) ................................... ................................. 102
معماری ................................................................................................ 104
سازه .................................................................................................... 107
تأسیسات .............................................................................................. 109
اسناد و مدارک ..................................................................................... 110
منابع و مآخذ ........................................................................................ 111
دسته بندی | معماری |
فرمت فایل | ppt |
حجم فایل | 25135 کیلو بایت |
تعداد صفحات فایل | 76 |
آشنایی با انواع طاق ها، قوس ها، چفدها. نحوه ی کشیدن طاق و قوس ها و معرفی نمونه های ساخته شده آنها
فهرست مطالب:
تعاریف
تاریخ پیدایش قوس
قوس تخت
قوس هلالی
قوس کمانی
قوس خنچه پوش
قوس برنخشی
قوس نعل اسبی
قوس نیمدایره
قوسهای مدور هلوچین
قوس تیز
انواع طاق ها از نظر اجرا:
طاق ضربی
طاق رومی
طاق چپیله
طاق ضربی و رومی با هم
انواع طاق ها:
طاق آهنگ
طاق کامبو
طاق چهاربخش
طاق و تویزه
طاق خوانچه پوش
طاق تیرآهن گم
دسته بندی | معماری |
فرمت فایل | pptx |
حجم فایل | 27994 کیلو بایت |
تعداد صفحات فایل | 63 |
معماری سبز، معماری پایدر با نگاهی به آثار فرهاد احمدی و رنزو پیانو
مقدمه ای بر معماری سبز
در سال های اخیر بیانیه ها و مقالات متعددی در زمینه اصول معماری سبز توسط محققان مختلف در سراسر دنیا به رشته تحریر درآمده است. اغلب این بیانیه ها با اختلاف اندک موضوعاتی را در زمینه تشویق طراحان به حفاظت از انرژی ونیز در نظر گیری ویژگی های محلی مکان و کار با کاربران ساختمان و جوامع اطراف آن تثبیت نموده اند. معماران انگلیسی، برندا و روبرت ویل در کتاب خویش با عنوان «معماری سبز: طراحی برای آینده ای آگاه از انرژی» یکی از ساده ترین و صریح ترین چارچوب ها را برای معماری سبز مطرح نموده اند. آن ها این اصول را با استفاده از مثال های مختلف از طراحی ساختمان در اروپا انگلستان و امریکا نشان داده اند. ایشان بر فراگیری از معماری بومی تأکید زیادی داشتند، معماری که در تجربه نسل های متمادی ساکن یک منطقه و اقلیم ویژه در آن نهفته است .
فرآیند سبز در معماری فرآیندی کهن میباشد، برای مثال از هنگامی که انسان های غار نشین برای اولین بار پی به این مسئله بردند که انتخاب غاری رو به جنوب از لحاظ دمای محیط بسیار مناسب تر از غاری می باشد که دهانه آن به سمت شمال است. موضوع جدید درک این مهم است که معماری سبز برای محیطهای مصنوع و انسان آفرینش بهترین فرآیند برای طراحی ساختمان هاست؛ به گونه ای که تمام منابع وارده به ساختمان، مصالح آن، سوخت یا اشیا مورد استفاده ساکنان، نیازمند پدید آوردن یک معماری پایدار هستند.
بسیاری از ساختمان های موجود حداقل یکی از ویژگی های متعدد و قابل تشخیص معماری سبز را درون خویش دارند، با این حال،تنها تعداد اندکی از این بناها کل این فرآیند کامل را دارا می باشند.
بطور کلی فرآیند سبز اینگونه مطرح می شود که تمامی موضوعات به یکدیگر وابسته بوده و در هر تصمیم گیری باید تمامی جنبه های آن مورد بررسی قرار گیرد و بدین ترتیب،ایده بررسی اصول بصورت مجزا با آن در تضاد قرار می گیرد . در مجموع اصول گوناگونی در ایجاد هر نوع سازه مطرح است که نقاط مشترک فراوانی را برای بحث دارامی باشند،
با این حال موضوعات ارائه شده مجموعه ای از اصول مختلفی هستند که در نظر گرفتن آنها سبب ایجاد توازن و پدید آمدن معماری سبز خواهد شد .
دسته بندی | معماری |
فرمت فایل | pptx |
حجم فایل | 9653 کیلو بایت |
تعداد صفحات فایل | 54 |
دسته بندی | معماری |
فرمت فایل | doc |
حجم فایل | 10 کیلو بایت |
تعداد صفحات فایل | 13 |
مقاله بررسی تعاریف و مفاهیم و تاریخچۀ شیوۀ بیان اکسپرسیونیسم در ارتباط با نقاشی ، معماری و شهرسازی
مقدمه :
هدف از انجام این پژوهش ، بررسی تعاریف و مفاهیم و تاریخچۀ شیوۀ بیان اکسپرسیونیسم در ارتباط با نقاشی ، معماری و شهرسازی می باشد . با تأکید بر اندیشه ها آثار و فعالیت های معمار و شهرساز بزرگ آلمانی به نام ( برونوتات ) و درت یابی به برخی از ویژگی های « شهر اکپرسیونیستی » می باشد .
برای پی بردن به این نکته که اولاً « شهرسازی » و « اکسپرسیونیسم » و ثانیاً « شهر اکپرسیونیستی » و « برونوتات » چه ارتباطی با هم دارند .
لازم است قبل از هر چیز معنی و مفهموم سبک اکسپرسیونست را بدانیم . و همچنین تاریخچه مطرح شدن آن در آلمان به دلایلی که گفته می شود . و نقش برونوتات در جنبش هنری اکپرسیونیستی این گشور روشن میگردد و همچنین با بررسی آثار و فعالیت های او برخی از ویژگی های شهر اکسپرسیونیستی مطرح می شود .
مفهوم کلی سبک اکسپرسیونیسم :
« اکسپرسیونیسم در لغت به معنی « بیانی » « هیجان گری » و « حالت گرایی» ترجه شده است .
هنرمند اکسپرسیونیست هدف اصلیش عوالم بشری و انسانی است . اکسپرسیونیسم ، شیوه ای در هنر است . که نه بر واقعیات عین طبیعت تأکید دارد و نه بر تصورات انتزاعی مبتنی بر آن واقعیات تأکید دارد . بلکه تلاش و کوشش می کند احساسات و عواطف ، حالات درون و ذهنیات هنرمند را به تصویر بکشد .
به عنوان مثال :
با توجه به معنی واژه « اکسپرسیونیسم » و با جمع بندی تعاریف مختصری که ذکر شد می توان گفت که این شیوه بیان ، راهی برای آزادسازی احساسات و فشارهای عاطفی و نیروهای معنوی درونی و بیان برداشت های ذهنی هنرمند از محیط و شرایط بیرونی است . و به نظر می رسد ، هنرمند اکسپرسیونیست برای تخلیه و آزادسازی نیروهای درونی خود ، غالباً سعی می کند از تأکیدی اغراق آمیز استفاده کند .
تاریخچه اکسپرسیونیسم در آلمان :
در مطالعه تاریخچه اکسپرسیونیسم ابتدا لازم است ، از نحوه به گار گیری این شیوه در نقاشی آغاز کنیم . در عالم نقاشی ، « ونسان ون کوک » را به عنوان مکتشف اکسپرسیونیسم جدید می شناسند و محور انسانگرایی به وضوح در تابلوهای او مشاهده می شود و همچنین تکنیک استفاده از رنگ کاملاً بیانگر این حقیقت است . « ادوارد مونگ » نوروژی که در سال 1892 به آلمان رفت و سالها در آنجا زندگی کرد . از جهات بسیار پدرذ اکسپرسیونیسم نوین در نقاشی آلمان به شمار می رود در آثار او و ون کوک رابطه نزدیکی وجود دارد . زیرا ادوارد مونگ معتقد است : « دیگر تصاویری از اندرون با مردانی که کتاب می خوانند و زنانی که بافندگی می کنند نکشید . باید از انسانهای زنده ای نقاشی کنیم که نفس می کشند ، رنج می برند و عشق می ورزند . من مجموعه ای از این تصاویر را خواهم کشید تا مردمخ مجبور شوند عنصر مقدس آنها را بشناسند و خود را در برابر آن سربرهنه کنند، چنانکه گویی در کلیسایند »
این عبارات ، نشانگر مقدس بودن زندگی انسانها و رنج و شادی مردم عادی برای هنرمند است . این « مردمی شدن هنر » آغازی است که دامنۀ آن به معماری هم کشیده شد . شبح و بیماری و مرگ که بر زندگی او سایه انداخته بود و این ترس و هراس همیشگی او ، موضوع غالب نقاشی ها و تابلوهایش را تشکیل می داد . « جیمز رانسور » فنلادی نیز از پیشگامان شیوۀ اکسپرسیونیست می باشد که نقاشی های او از قدت حیرت زده کردن تماشاگر برخوردار است . او با استفاده از خطوط لرزان ، و رنگ های ناسازگار در تابلوهایش ، نشان دهنده ی واکنش شخص در برابر دنیایی غیر انسانی است . که او را وادار به متموع می کند و با این شیوه در تماشاگر ایجاد حس هیجان می کند .
دسته بندی | معماری |
فرمت فایل | doc |
حجم فایل | 4985 کیلو بایت |
تعداد صفحات فایل | 222 |
پروژه رشته معماری و شهرسازی: مجموعه توریستی تفریحی دریاچه گهر
چکیده
«آفریدنش … آواز خداوند است که ما میخوانیمش»
در این روند آفرینش، سفر و گردشگری همواره الهام بخش بوده است. روح کندوکاوگر انسان در مسیر جستجوی خویش از طبیعت و تجاربی که از آن اندوخته بهره بسیار برده و شناختی که از خوب دیدن در جهان بدست آورده راهگشای او در پیچیدگیهای زندگی بوده است. هر سفر به شرط توجه، انسان را به حقیقت هستی نزدیکتر میکند پس در چگونگی ایجاد رابطه بین انسان و طبیعت که در نهایت به آفرینشی زیبا میانجامد باید ژرف اندیشید و استوار قدم برداشت.
معماری از زمینههایی است که در آن میتوان برای نحوه این ارتباط به تعریفی مناسب دست پیدا کرد و با برنامه ریزی طبق مبانیای که این رشته از شناخت انسان و شناخت طبیعت ارائه میدهد، ترکیبی متعادل بدست آورد که راه انسان را برای شناخت از طریق سفر، کوتاهتر میکند و به او طبیعت و حقیقت آن را میآموزد.
معماری در این برنامه ریزی با گردشگری و برنامههای آن دررابطهای مستقیم قرار میگیرد. در حال حاضر به طوری که از مجموع مطالعات و نظرات درباره وضع گردشگری در ایران برمیآید، متأسفانه این فعالیت عظیم جهانی، با نوعی رکود و وقفه در کشور روبروست که برای حل آن نیاز به اهداف و سیاستهای کلان، ایجاد نظام برنامه ریزی گردشگری در مقیاس محلی و ملی و و بین المللی ایجاد هماهنگی در مدیریت گردشگری میباشد.[1]
در این برنامه ریزیها پرداختن به نقش معماری در توسعه گردشگری و جذب توریست از اهمیت ویژهای برخوردار است. در این میان حتی پرداختن به طرحهای ضربتی و کوتاه مدتی که منطبق با اهداف کلان و دراز مدت برای توسعه گردشگری هستند، بسیار تأثیر گذار و مهم میباشد.
طرح این پروژه با توجه به موقعیت منطقه از نظر توریستی، باعث پیشرفت چشمگیر صنعت توریسم در این ناحیه میشود. ضمن اینکه با گسترش نظارت محیط زیست بر ناحیه به حفظ اکوسیستم طبیعی آن کمک میکند.
مقدمه
نیاز انسان به طبیعت، نیازیست انکار ناپذیر، سفر در طبیعت و هم اقامت در آن و مأنوس شدن با آن در ساختن روح انسان بسیار تأثیر گذارند و معماری از عوامل تعیین کننده نحوه اقامت و بی شک نحوه برخورد او در این اقامت با طبیعت است. معماری علاوه بر این که به ایجاد رابطه با محیط طبیعی کمک میکند، وظیفه محافظت از آن را در برابر آسیبهایی که از طرف انسانها به آن وارد می شود برعهده دارد تا تخریب گریز ناپذیر محیط بدست انسان را به حداقل برساند.
منطقه آبسر و یکی از مکانهایی است که ناهماهنگی بین انسانهای دوستدار طبیعت با محیط طبیعی در آن نتیجهای جز آسیب و تحلیل رفتن پیوسته زیباییها بدست علاقمندان به آن نداشته است. منظور از ناهماهنگی، همان نداشتن درک صحیح انسان از محیطی است که برای لذت بردن و استراحت، از فضاهای شلوغ و پردغدغه. به آن پناه میبرد. حضور معماری در این مکان تفریحی و طبیعی میتواند با ساماندهی فضا و در نتیجه عملکرد انسان، هم بهره او را از محیط افزایش دهد و هم محیط را از اسیب او در امان دارد.
هدف از این مجموعه توریستی – تفریحی، فهمیدن نحوه برخورد و درک صحیح و رسیدن به ماهیت دریاچه است و اینکه بدانیک به کدام دلایل به بازدید دریاچه میرویم و راه مناسب برای دستیابی به اهدافمان چیست.
تعریف پروژه
پروژه در کنار یک محیطی مسطح در کنار کوههای لرستان در نظر گرفته شده است. این پروژه شامل اقامتگاه و امکانات تفریحی برای گردشگران در محدوده سایت و نیز فضاسازی مناسب مسیر کوهستان در ضمن حفظ کردن خصوصیات طبیعی آن و شاخص نمودن مسیرهای خاص و چشم اندازهای زیبا و نیز ایجاد محلهای اقامتی در کنار ورزشگاه به صورت اقامتگاههای بومی منطقه میباشد.
اقامتگاه، شامل هتل برای اقامت چند روزه بازدید کنندگان و اقامتگاههای موقت به صورت بومی و سوئیت برای علاقمندان به این نوع اقامت میباشد.
امکانات تفریحی شامل امکانات ورزشیاز قبیل تنیس، شنا، اسب سواری، و ... و نیز ورزشهای زمستانی با توجه به برفگیر بودن منطقه میباشد. البته تمامی طرحهای برنامه ریزی شده با توجه به ظرفیت منطقه و مسائل زیست محیطی آن در مطالعات آتی صورت خواهد گرفت.
به دلیل پوشش غنی گیاهان دارویی آزمایشگاه و مراکز تحقیقی برای محققان ایجاد خواهد شد.
اهداف پروژه
دربخشهای پیشین در مورد اهداف پروژه توضیحاتی داده شد اما به طور خلاصه هدف از این طرح را در موارد زیر میتوان بیان کرد:
- ساماندهی فضای طبیعی برای استفاده مناسب انسان
- حفاظت از محیط زیست در مقابل آسیبهای وارد از طرف استفاده کنندگان
- توجه به مسأله اکوتوریسم و جذب گردشگران
- کمک به اقتصاد منطقه
این اهداف کلان پروژه به کمک اهداف کوچکتری که در زیر آمدهاند دنبال میشوند :
- ایجاد امکانات اقامتی مناسب برای بازدیدکنندگان
- ایجاد زمینههای مناسب برای شناخت منطقه و استان به کمک ساخت موزه، نمایشگاههای موقت و دائم، بازارچهها و ...
آنچه در بالا آمد خلاصهای بود از تعریف این پروژه توریستی – تفریحی- پژوهشی برای برخورد مناسب تر و مفیدتر انسان با طبیعت پیش بینی شده است.
فهرست مطالب:
فصل اول
فلسفه وجودی طرح
فصل دوم
مطالعات محیطی طرح
فصل سوم
معماری بومی منطقه
فصل چهارم
نمونه طرحهای مشابه
فصل پنجم
بررسی موضوع طرح و
اثرات آن در منطقه
فصل ششم
برنامه ریزی فیزیکی و
معیارها و ضوابط طراحی
فصل هفتم
معرفی پروژه و اهداف آن
فصل هشتم
بررسی سایت و ایدههای طراحی
دسته بندی | معماری |
فرمت فایل | doc |
حجم فایل | 528 کیلو بایت |
تعداد صفحات فایل | 47 |
آداب و رسوم و ضوابط معماری چگونه تعیین میشود؟ شارع مقدس اگر قالب معماری میداد، جلوی تکامل را میگرفت. محتوای آثار معماری کشور های اسلامی با معماری اسلامی یا آنچه که قبلاً در مورد معماری قدیم آمده است، فرق دارد. اگر معماری اثری را ارائه دهد که در آن ایده های غیر اسلامی خود یا دیگران را به کار گرفته باشد؛ دیگر آن اثر معماری، معماری اسلامی نیست؛ بلکه معماریای است با ایده های متفاوت یا حتی معماری من درآوردی.
پس چگونه میتوان اثری را با معماری اسلامی به وجود آورد یا چگونه میتوان آن را که کمتر اسلامی است، بیشتر اسلامی نمود؟ فراموش نشود وقتی که صحبت از کلمه اسلامی به میان میآید، در مقابل آن، کلمه غیر اسلامی هم وجود دارد. لذا این سؤال مطرح میشود: معماری اسلامی چیست؟ چه چیزی باعث اسلامی شدن یک اثر معماری میشود؟
فهرست مطالب
معنای آزادی در معماری اسلامی - ایرانی.. 16
سطح نخست: معنای آزادی.. 17
یکم: آزادی مثبت در معماری اسلامی و مدرن. 18
دوم؛ آزادی منفی:19
سطح دوم: آزادی و ارتباط بنا در معماری اسلامی - ایرانی با فضای اجتماعی.. 19
یکم- نمای بیرونی.. 19
دوم- درگاه، ورودی و حریم خصوصی.. 20
معرفی بناها20
حرم علی بن ابیطالب... 22
تاریخچه. 22
موقعیت آرامگاه22
ساخت و بنای حرم. 23
صفویان. 27
نادرشاه افشار. 27
قاجاریان. 28
حرم علوی در عصر حاضر. 28
ضریح و صندوق.. 28
گنبد. 30
در و دیوار و کف... 32
ایوان طلا و گلدستهها32
صحن.. 33
دیگر بخشهای حرم. 34
طرحهای گسترش... 34
نقشه. 35
بنای حرم. 35
حرم در شهر نجف... 36
سرشناسان مدفون در حرم. 37
فضیلت حرم و زیارت علی در باور شیعیان. 37
حرم مزارشریف منسوب به علی.. 38
نتیجه گیری:41
منابع 43
دسته بندی | معماری |
فرمت فایل | doc |
حجم فایل | 80 کیلو بایت |
تعداد صفحات فایل | 107 |
در میان اندامهای درون شهری هر شهر و روستا، نیایشگاه همیشه جای ویژه خود را داشته و دارد و از اندامهای دیگر نمایان تر و چشمگیرتر است و از اینروست که همه جا در دل آبادی جای گرفته است.(1)
نیاشگاه چون بزرگترین ساختمان آبادی بوده در آغاز نیازی بدان نداشته که نشانی ویژه داشته باشد و خود بخود نگاه هر گذرندهای را بسوی خود میکشیده اما پس از گسترش آبادی نخست با افراشتن درگاهها و نهادن ماهرخ و توق بر بلندترین جای آن و سپس با ساختن میل و برج و مناره در کنار و نزدیک آن باشندگان آبادی و گذریان بیگانه را به نیایشگاه راهنمائی میکردند. مسجد بر دیگر نیایشگاهها همان برتری را داشته که اسلام بر دیگر کیشها و چنان خوب بوده و هست که آذینها را میآراید و نیازی بستایش ندارد و ما در اینجا تنها میگوئیم که چگونه بوده و چگونه شده است(اگر بتوانیم). هنر اسلامی( بویژه معماری آن) بر پنچ پایه مردم واری، خودبسندگی، پرهیز از بیهودگی، بهرهگیری از پیمون(مدول) و نیارش (اساتیک) و درون گرائی نهاده و بی آنکه خواسته باشیم خود سنائی کنیم هنرمندان مسلمان ایران بیش از دیگران بدانها پای بند بودهاند.
نخستین مسجدی که بدست پیامبر بزرگوار ما با همکاری یاران گرامیش در مدینه ساخته شد همیشه برگیره و الگوی مسجدهای بیشمار و گوناگونی بوده است که بدست هنرمندان تردست ما در سراسر ایران زمین(و هر جا که فرهنگ اسلامی ایران فرمان میرانده) بنیاد شده است.
بهمین آفریده و واپسین فرستاده پروردگار (که بر وی و خاندان پاکش درود باد) چون مدینه را با فروغ ایزدی خود روشن ساخت یاران خویش را فرمود تا برای بنیاد مسجدی در خور که پذیرای گروندگان باشد دل نزدیکترین کوهپایه را بشکافند و سنگهای آنرا بشکنند و پستای ساختمان را فراهم آورند آنگاه با دست گرامی خود پارههای لاشه سنگ را (خشکه و بی آژند) بر هم میانبود تا دیوار شبستان با افراز اندکی بلندتر از بالای مرد بلند بالا برافراشته شد(چنانکه نیای نامدارش ابراهیم (ع) در ساختمان خانه خدا کرده بود که بگفته میبدی اسمعیل ساخت (مصالح) بر دست پدر مینهاد و وی (ابراهیم) ساختها برهم میانبود. . . و چون پهناو درازای شبستان بیش از آن بود که فرسبهای چوبین بتوانند آسمانه آنرا یکسره و دیوار بدیوار بپوشانند(2) ستون یا دیرکی از تنه خرما بنی خشکیده در میان آن بر پای ساختند و فرسبها و تیرها و تیرچهها را (که گمان میرود آنها نیز از خرما بن یاشاید از پده یا غربه (سپیدار و کبودار)، که نزدیکهای مدینه کم و بیش میروینده بوده است) بر آن نهادند و روی آنها را بجای فدره (دوخ و بوریای ویژه پوشش) با شوره نی و پیز و آنگاه با پوست چهار پایان پوشاندند و بدینگونه خانه خدا بسیار آشنا و همانند خانه بندگان خدا ساخته شد و همین آموزشی آسمانی و بسیار ارجمند برای هنرمندان مسلمان بود که تا بتوانند از ساختمایههای بوم آورد و ایذری( چیزی که در جای ساختمان بدست میآید) بهرهگیری و بهرچه که در دسترس دارند بسنده کنند و پیرامون نو آوریهای بیهوده نگردند (و دیدم که چنین هم کردند)
پروردگار جهان فرموده است والله جعل لکم من بیوتکم سکنا و جعل لکم من جلودالانعام بیوتا تستحفوتها یوم اقامتکم ومن اصوافها و اویارها و اشعارها اثائا و متا عا الی حین
(انخل80)
در کنار شبستان زیستگاه ساده و بیپیرایهای برای یاران پاکباز و سالوکان تهیدست که یکدم بر دوری پیامبر خدا شکیبا نبودند ساخته شد و پیشگاه سر گشاده شبستان نیز هموار و با باروئی کوتاه از کوچه و گذری که پیرامون مسجد میگشت جدا گردید.
همین ساختمان مردم وار و بی پیرایه چند سالی پس از پایان کار (شاید کمتر از نیم سده) در سرزمینی بسیار دور از مدینه بر گیره معماری نو مسلمان شد که در پهره یا فهرج (یکی از چهار شهر آنروز یزید) با بهرهگیری از آنچه در دسترس داشت خدا خانهای برای همشهریان خود بنیاد کرد که خوشبختانه تا کنون از آسیب و ویرانی و دستکاری بر کنار مانده است.
این مسجد ساده اما با شکوه دارای شبستانی است با پنج کوچه (دهانه) و یک رده پیلیا(ستون و جزر ستبر) و چهار ایوانچه یا چفته و دو راهرو و کناری که ایوانچهها را بشبستان میپیوندد و سر پوشیدههای آن گرد سرائی کوچک سر گشاده را گرفته و دو گرمخانه(شبستان زمستانی) کشیده که هر دو براهروها پیوسته و دربندی که در آیگاه مسجد است و در کنار آن (وجدا از ساختمان مسجد) سرای کوچکی استکه شاید برای پیشنماز یا نگهبان ساخته شده باشد(این سرا دستکاری شده و چهره نخستین خود را ندارد) پیرامون مسجد کوچه و گذر و ساباط و میدانچه است و ساختمان دیگری بآن چسبیده است.
دیوار مسجد مدینه از سنگ لاشه، آسمانه آن تیرپوش و تخت بوده اما در فهرج که نه سنگی و نه چوبی در دسترس بوده ناگزیر دیوارهای مسجدش از چینه و خشت و خام و پوشش آن سغ(طاق پوش) میباشد و جز در لبهی رخبام خشت پخته در آن بکار نرفته است. پوشش کوچههای شبستان طاق اهنگ(3) بیزتند(4) بیزکند(5) و ایوانچهها(چفتهها) کنه پوش (نیم گنبد) است و کف شبستان بجای خشت پخته لوئینه است.
در معماری ایرانی هر گاه چند کوچه طاق پوش در کنار هم جای میگیرد دهانه کوچه میانی یا میان وار بیش از کوچههای دیگر است و از دهانه بر وارها یا کوچههای دیگر کم کم کاسته میشود و کوچه کناری که طاق آن روی دیوار پرت (دیواری که پشت آن آزاد است) مینشیند کمترین دهانه را دارد تا از رانش طاق کم کم کاسته شود و دیوار پرت را نیاندازد نا گزیر نمای میانوار که بر روی سرای سر گشاده باز میشود پردهانهتر و بلندتر میشود و ازمردم واری آن میکاهد. معمار هنرمند مسجد فهرج برای پیشگیری از این کاستی در کنار دو جرز میانوار پلیکهای(6) نغزی افزوده تا در دهانهها یکسان نماید(این نغز کاری یکصد سال پس از آن در تاریخانه دامغان رها شده). کار بهره گیری از ساختمایههای بوم آورد در این مسجد بدانجا کشیده است که بجای کاه در کاهگل(که شاید در فهرج کمیاب بوده) ژاژ(خاشتر- آدور) آسیا شده بکار بردهاند و همین کار اندودها را از آسیب موریانه برکنار داشته است.
اینکه نخست از مسجد جامع فهرج یاد کردیم ازاینروست که از آغاز برای مسجد ساخته شده و دستکاری و کست افزود چشمگیری در آن نشده که چهره نخستین را دگرگون کند و گرنه در شهرهای دیگر ایران که مردمش پیش از فهرجیان بدین خدا گرویدهاند ناگزیر از ساختمانهای پابرجا (یا نیمه ویرانی که باز سازی شده) برای نماز و نیایش پروردگار یکتا بهره گرفتهاند.
مسجد یزد خواست، جامع بروجرد، مسجد سرکوچه محمدیه نائین(که نخستین، آتشکدهی پا بر جا و دومی آتشگاهی نیمه ویران و سومی گیری یا ایوان و چهارمی مهرابه بوده نمونههای خوبی برای این بهرهگیری شایسته از ساختمانهای رها شده، هستند(7)، هر چند مسجد شدن آنها دیرگاهی پس از ساختمان مسجد جامع فهرج انجام گردیده است)، با اینکه از آغاز سده سوم هجری و با گسترش شهرها و روستاها مسجدهای با شکوه و بزرگی در بیشتر شهرها(با تهرنگ شبستانی بو مسلمی) بنیاد گردید اما هرگز گنبدخانه و ایوان(یاپیشان) و سر پوشیدههای کشیده(طنبی) که با دگرگونی و کست افزود آتشکدهها و گیریها و مهرایهها پدید آمده بود کنار گذاشته نشد و یا پیوستن شبستانهای چهلستون کم کم هریک از آنها جای خود رادر مسجدهای ایرانی پیدا کرد و چون یکی از اندامهای مسجد پا بر جا ماند گنبدخانه و چهار طاقی با زمینه چهارم برهم اندازه و گوشههای راست تهرنگ شایسته و در خوری برای برگزاری نماز داشت که تنها میبایست دهانه روبروی قبله آنرا بهبندند.
فهرست مطالب
-مقدمه
-مسجد و مدرسه شهید مطهری ( سپهسالار)
-مسجد (شاه سابق) امام خمینی تهران
-مسجد جامع (عتیق) تهران
-منابع و مأخذ