| دسته بندی | برق |
| فرمت فایل | doc |
| حجم فایل | 1655 کیلو بایت |
| تعداد صفحات فایل | 115 |
فصل اول : فلسفه رلهگذاری حفاظتی
1-1) رلهگذاری حفاظتی چیست؟
2-1) وظیفه رلهگذاری حفاظتی
3-1) اصول رلهگذاری حفاظتی
4-1) حفاظت در مقابل دیگر حالتهای غیرعادی
فصل دوم : انواع رله
1-2) انواع رله برحسب مورد استعمال
2-2) انواع رله بر مبنای کمیت اندازهگیری شده
فصل سوم : حفاظت تفاضلی
1-3) انواع سیستمهای حفاظت تفاضلی
2-3) عوامل موثر در طراحی
3-3) تجهیزات کمکی
1-3-3) رلههای چککننده یا راهاندازی
2-3-3) تجهیزات نظارت پیلوت
4-3) روشهای انتقال اطلاعات درحفاظت
5-3) منحنی مشخصه ایدهآل طرحهای حفاظت تفاضلی توسط سیم پیلوت
فصل چهارم : رلههای پیلوتی سیمی
مقدمه
1-4) مزیت پیلوت
2-4) پیلوتهای قطعکننده و سدکننده
3-4) رلهگذاری پیلوتی سیمی با جریان مستقیم
4-4) رلهگذاری پیلوتی سیمی با جریان متناوب
5-4) برتری دستگاههای پیلوتی سیمی از نوع جریان متناوب بر جریان مستقیم
6-4) محدودیتهای دستگاههای پیلوتی سیمی با جریان متناوب
7-4) مراقبت از مدارهای پیلوتی سیمی
8-4) قطع از راه دور با سیمهای پیلوت
9-4) مشخصات موردنیاز برای سیم پیلوت
10-4) سیمهای پیلوت و حفاظت آنها در مقابل اضافه ولتاژ
فصل پنجم : رله های پیلوتی با جریان کاریر و میکرو موج
مقدمه
1-5) پیلوت با جریان کاریر
2-5) پیلوت میکروموج
3-5) رلهگذاری مقایسه فاز
4-5) رلهگذاری مقایسه سو
فصل ششم : حفاظت خط با رلههای پیلوتی
مقدمه
1-6) رلهگذاری با پیلوت سیمی
2-6) رلهگذاری با پیلوت جریا، کاریر
3-6) میکروموج
1-3-6) کانال میکروموج
2-3-6) قطع از راه دور
فصل هفتم : رلههای حفاظتی در پستهای فشارقوی
مقدمه
1-7) ضرورت اتصال به زمین – نوتر
2-7) ضرورت برقراری حفاظت
3-7) انواع سیستمهای اورکارنتی
4-7) رلههای ولتاژی
5-7) حفاظت فیدرکوپلاژ 20 کیلوولت
6-7) حفاظت فیدرترانس 20 کیلوولت
7-7) حفاظت REF
8-7) رله دیفرانسیل
1-8-7) چند نکته در مورد رله دیفرانسیل
2-8-7) رله دیفرانسیل با بالانس ولتاژی
9-7) حفاظت جریانی برای ترانسفورماتور
10-7) حفاظت باسبار
11-7) حفاظت خط
12-7) رله دوباره وصلکن
13-7) Synchron-check
14-7) سیستم inter lock , inter trip
فصل هشتم: حفاظت پیلوتی پستهای اختصاصی متروی تهران
مقدمه
1-8) مشخصات رله حفاظتی سیم پیلوت MBCI
2-8) حفاظت دیفرانسیل فیدر
3-8) رله ناظر MRTP
4-8) رله نشاندهنده جریان آنی ترانسفورماتور MCTH
5-8) رله جریان زیاد لحظهای و استارت MCR
6-8) رله تشخیص بیثباتی و قطع داخلی MVTW
7-8) ترانسفورماتور جداکننده
8-8) ولتاژ و جریان پیلوت
9-8) ستینگهای خطا برای فیدرهای معمولی
10-8) عملکرد مینیمم برای خطاهای زمین با بار سرتاسری
11-8) ترتیبات سوئیچ گیرهای نوع شبکهای
12-8) ولتاژ تحریک شده ماکزیمم مسیر بسته پیلوت
13-8) اطلاعات فنی رله MBCI
منابع
مقدمه :
در تاسیسات الکتریکی مانند شبکه انتقال انرژی ٍ مولد ها و ترانسفورماتورها و اسباب و ادوات دیگر برقی در اثر نقصان عایق بندی و یا ضعف استقامت الکتریکی ٍ دینامیکی و مکانیکی در مقابل فشارهای ضربه ای پیش بینی نشده و همچنین در اثر ازدیاد بیش از حد مجاز درجه حرارت ٍ خطاهایی پدید می آید که اغلب موجب قطع انرژی الکتریکی می گردد.
این خطاها ممکن است بصورت اتصال کوتاه ٍ اتصال زمین ٍ پارگی و قطع شدگی هادی ها و خورده شدن و شکستن عایق ها و غیره ظاهر شود.
شبکه برق باید طوری طرح ریزی شود که از یک پایداری و ثبات قابل قبول و تا حد امکان مطمئنی برخوردار باشد.امروزه قطع شدن برق برای مدت کوتاهی باعث مختل شدن زندگی فردی و قطع شدن برق کارخانه های صنعتی و مصرف کننده های بزرگ ٍ موسسه های علمی و پژوهشی به مدت نسبتاٌٌٌ طولانی موجب زیانهای جبران ناپذیر می شود لذا قطع شدن و یا قطع کردن دستگاهها و تجهیزات الکتریکی معیوب از شبکه لازم است ولی کافی نیست.
باید تدابیری بکار برده شود که برق مصرف کننده ای که در اثر بوجود آمدن عیب فنی از شبکه قطع شده است در کوتاه ترین مدت ممکنه مجدداٌ تامین گردد.
وظیفه رله این است که در موقع پیش آمدن خطا در محلی از شبکه برق ٍ متوجه خطا شود ٍ آنرا دریابد و شدت آنرا بسنجد و دستگاههای خبری را آماده کند و یا در صورت لزوم خود راساٌ اقدام کند و سبب قطع مدار الکتریکی شود.
در این نوشته سعی شده است رله های حفاظتی پیلوتی ٍ اساس کار آنها و همچنین طریقه ارسال اطلاعات در این رله ها مورد بررسی قرار گیرد.در شش فصل اول از آوردن عکس و مطلب در مورد رله های واقعی پرهیز شده است در فصل هشتم رله های مربوط به حفاظت پیلوتی پستهای اختصاصی مترومورد بررسی قرار گرفته است.
فلسفه رلهگذاری حفاظتی 1-1) رلهگذاری حفاظتی چیست؟ |
معمولا وقتی درباره یک سیستم برقرسانی میاندیشیم، اجزا چشمگیر آن از قبیل نیروگاههای بزرگ، ترانسفورماتورها، خطهای فشار قوی و غیره به ذهنمان میآید. در عین حال که این اجزا قسمتهای اصلی را تشکیل میدهند، بسیاری اجزای ضروری و جالب دیگر نیز در سیستم وجود دارد که رلههای حفاظتی از همین دستهاند.
در اینجا نقش رلهگذاری حفاظتی را در طراحی و کارکرد سیستمهای برقرسانی با بررسی مختصری از زمینه کلی موضوع توضیح میدهیم. سه جنبه مختلف سیستم برقرسانی در این بررسی به کار میآید. این جنبههای عبارتند از :
الف) بهرهبرداری عادی
ب) جلوگیری از بروز عیب الکتریکی
ج) محدودکردن پیامدهای بروز عیب الکتریکی
اصطلاح "بهرهبرداری" به حالتی اطلاق میشود که در دستگاهها عیبی نباشد. اشتباهی از افراد سر نزند و بلایی آسمانی رخ ندهد. در این حالت، حداقل امکانات برای تامین برق مصرفکنندگان فعلی و برآوردن مقداری از نیازهای قابل پیشبینی برای آینده فراهم است. پیشبینیهای لازم برای بهرهبرداری عادی، قسمت عمده هزینههای سرمایهای و عملیاتی را در برمیگیرد. لکن سیستمی که تنها از این دیدگاه طراحی شده باشد چه بسا پاسخگوی نیازهای امروزی نباشد.
عیب کردن دستگاههای برقرسانی سبب خاموشیهای تحملناپذیر میشود. از این رو باید پیشبینیهایی انجام داد تا خسارتهای وارد بر دستگاهها و قطع جریان برق در هنگام بروز عیب به حداقل کاهش یابد.
در اینجا دو راه چاره به نظر میرسد: اولا خصیصههایی با هدف جلوگیری از بروز عیب در طراحی منظور کنیم و ثانیا به راههایی بیندیشیم که در هنگام بروز عیب دامنه خسارتها را کاهش دهد. در طراحی سیستمهای جدید از هر دو راه حل به درجات مختلف و با توجه به جنبههای اقتصادی هر مورد خاص استفاده میشود و هر روز پیشرفتهایی محسوستر در جهت افزایش اطمینانبخشی دستگاهها صورت میگیرد. اما از سوی دیگر وابستگی به نیروی برق نیز هر روز بیشتر میشود. در نتیجه اگر چه احتمال بروز عیب کاهش مییابد، از سوی دیگر قطع برق نیز تحملناپذیرتر میشود. از اینجا به بعد سودمندتر آن است که وقوع عیب را مجاز بشماریم و در عوض، چارهای برای کم کردن دامنه خسارات آنها بیندیشیم.
بعضی از خصیصههای طرح و بهرهبرداری که هدف آنها کم کردن پیامدهای عیب است عبارتند از :
الف) خصیصههایی که آثار مستقیم عیب را محدود میسازند. |
1) طراحی به منظور محدود کردن مقدار جریان اتصال کوتاه
2) طراحی به منظور ایستادگی در مقابل تنشهای حرارتی و مکانیکی حاصل از اتصال کوتاه.
3) پیشبینی دستگاههای کسر ولتاژ با تاخیر زمانی بر روی کلیدها برای جلوگیری از قطع بارها در هنگام افتهای زودگذر ولتاژ.
ب) خصیصههایی با هدف جداسازی فوری قسمت معیوب
1) رلهگذاری حفاظتی
2) کلیدهای با قدرت قطع کافی
3) فیوزها
ج) خصیصههایی که پیامدهای کنار رفتن قسمت معیوب را کم میکند.
1) مدارهای جانشین
2) ظرفیتهای ذخیره در مولدها و ترانسفورماتورها
3) بازبست خودکار
د) خصیصههایی که در فاصله بین وقوع عیب تا حذف آن برای نگهداشت ولتاژ و پایداری سیستم وارد عمل شود.
1) تنظیم خودکار ولتاژ
2) مشخصههای پایداری مولدها
بنابراین رلهگذاری حفاظتی یکی از چندین خصوصیت طرح سیستم در مورد به حداقل رساندن صدمات به دستگاهها و قطع برق در هنگام بروز عیب است. وقتی صحبت از حفاظت با رله به میان میآید منظور آن است که رلهها همراه با سایر وسایل به کاهش خسارات و بهبود خدماترسانی کمک میکنند. پس تواناییها و شرایط کاربرد رلههای حفاظت را باید همزمان با سایر خصیصه در نظر گرفت.
2-1) وظیفه رلهگذاری حفاظتی |
وظیفه رلهگذاری حفاظتی این است که بیدرنگ هر جز از سیستم برقرسانی را که دچار اتصال شود یا آغاز به عمل غیرعادی کند به طوری که احتمال خطر برود یا موجب مزاحمت برای عملکرد درست بقیه سیستم شود از مدار خارج سازد. وسایل رلهگذاری در اجرای این وظیفه از کلیدهایی کمک میگیرند که قادرند جز معیوب را با دریافت فرمان از وسایل رلهگذاری جدا کنند.
کلیدهای قدرت معمولا در جایی قرار میگیرند که میتوانند هر مولد، ترانسفورماتور، باسبار، خط انتقال نیرو و غیره را کاملا از بقیه سیستم جدا سازد. این کلیدها باید ظرفیت کافی داشته باشند که بتوانند بیشترین جریان اتصال کوتاه را که امکان عبور آن از کلید هست موقتا تحمل و سپس قطع کنند. همچنین باید بتوانند بر روی چنین اتصالهایی بسته شوند و سپس براساس استانداردهای مشخص آن را جدا سازند.
در جاهایی که رله حفاظت و کلیدهای قدرت از لحاظ اقتصادی موجه نباشد فیوز به کار میرود. گرچه وظیفه اصلی رلهگذاری حفاظتی، کاستن پیامدهای اتصال کوتاه است، حالتهای غیرعادی دیگری هم در بهرهبرداری روی میدهد که به کار رلههای حفاظت نیاز پیدا میشود. این موضوع بویژه در مورد مولدها و موتورها صدق میکند.
وظیفه دوم رلهگذاری حفاظتی این است که نشانههایی از محل و نوع عیب به دست دهد. اینگونه اطلاعات نه تنها به انجام شدن تعمیرات، سرعت میبخشد بلکه از راه مقایسه با نتیجه بازدید و نوسان نگارهای خودکار میتواند این امکان را فراهم آورد که کارآیی خود رلهها هم در جلوگیری از بروز عیب و کاستن دامنه خسارات ارزیابی شود.
ابتدا فقط وسایل رلهگذاری برای حفاظت در مقابل اتصال کوتاه را درنظر میگیریم. دو گروه از این وسایل وجود دارد که یکی رلهگذاری "اصلی" و دیگری رلهگذاری "پشتیبان" خوانده میشود. رلهگذاری اصلی درواقع خط اول دفاعی را تشکیل میدهد و حال آنکه رلهگذاری پشتیبان فقط وقتی عمل میکند که رلهگذاری مقدم در انجام وظیفه خود شکست خورده باشد.
|
شکل (1) رلهگذاری مقدم را نشان میهد. نخستین اظهارنظر آن است که کلیدهای قدرت در محل اتصال هر جزء به سیستم جای گرفته اند.این پیش بینی اجازه می دهد که بتوان فقط جزء معیوب را از مدار جدا کرد. گاه میتوان کلید بین دو جز مجاور را حذف کرد که در این حالت در هنگام عیبکرد یکی از این دو جز باید هر دو را از مدار جدا ساخت.
دومین نکته آن است که در اطراف هر جز از سیستم، یک منطقه حفاظت جداگانهای بوجود میآید که اینک سخن بر سر چگونگی ایجاد آن نیست. اهمیت این مطلب در آن است که بروز عیب در هر منطقه سبب قطع همه کلیدهای واقع در آن منطقه خواهد شد.
همچنین آشکار میشود که در مقابل عیبهایی که در محل تداخل دو منطقه حفاظت مجاور روی دهد تعداد کلیدهای قطع شده بیش از کمترین تعدادی است که برای بیرون بردن قسمت معیوب ضرورت دارد. اما اگر مناطق با هم تداخل نکنند عیبی که در حد فاصل بین دو منطقه پیدا شود در هیچ منطقهای قرار نمیگیرد و بنابراین هیچ کلیدی قطع نخواهد شد. از میان این دو حالت ، وجود تداخل ضرر کمتری دارد. میزان تداخل نسبتا کم و احتمال وقوع عیب در محل تداخل ناچیز است و درنتیجه قطع شدن تعداد زیادی کلید، بسیار نادر خواهد بود.
| بالاخره میبینیم که منطقههای حفاظت مجاور در شکل (1) در اطراف یک کلید تداخل میکنند. این روش عملا ترجیح دارد. زیرا برای عیبکردهای بیرون از ناحیه تداخل فقط قطع کمترین تعداد کلید ضرورت مییابد. |
در حفاظت واحد که برای تجهیزات مختلف بهکار میرود محل قرار گرفتن ترانسفورماتورهای جریان (C.T)ها بهگونهای انتخاب گردند که نواحی مجاور حفاظتی روی هم قرار گیرند. به عبارت دیگر، چنانچه C.Tهای حفاظتهای واحد، مجاور کلید و به طرف قطعه مورد حفاظت (خطوط، ترانسفورماتور و ...) قرار گیرند. فاصله بین دو ناحیه حفاظتی مجاور یکدیگر، فاقد حفاظت خواهد بود. بنابراین اگر خطایی در فاصله بین دو C.T دو ناحیه مختلف اتفاق افتد آن خطا توسط سیستم حفاظتی برطرف نخواهد شد. شکل (2) و (3) به ترتیب قرار گرفتن ناصحیح و صحیح C.Tها را نشان میدهد.
2 ـ 3 ـ 1) رلهگذاری پشتیبان
رلهگذاری پشتیبان فقط برای حفاظت در مقابل اتصال کوتاه بهکار میرود. از آنجا که اتصال کوتاه، فراوانترین نوع عیب در سیستمهای برقرسانی بهشمار میرود احتمال عیب کردن رلهگذاری مقدم بصورت اتصال کوتاه نیز بیشتر است. تجربه نشان میدهد که رلهگذاری پشتیبان برای عیبهایی جز اتصال کوتاه از نظر اقتصادی موجه نیست.
برای آنکه بتوان بهتر به روشهای مربوط به رلهگذاری پشتیبان پی برد، دریافتی روشن از علل احتمالی عیب کردن رلههای مقدم ضرورت دارد. وقتی میگوییم رلهگذاری مقدم میتواند عیبت کند یعنی اینکه در موارد چندی ممکن است از جدا کردن بخش معیوب بازبماند. بروز عیب در رلهگذاری مقدم میتواند ناشی از عیب کردن هر یک از قسمتهای زیر باشد:
الف) منبع جریان یا ولتاژ رلهها
ب) منبع ولتاژ مستقیم قطعکننده کلیدها
ج) رلههای حفاظت
د) مدار قطعکننده یا مکانیزم قطع کلید
ﻫ) کلید
ایدهآل این است که رلهگذاری پشتیبان چنان در نظر گرفته شود که همزمان با پیدایش عیب در رلهگذاری مقدم، عیب نکند. واضح است که این عمل فقط وقتی حاصل میآید که رلههای پشتیبان را در جایی نصب کنیم که هیچ جزء مشترک و یا فرمان مشترک با رلهگذاری مقدمی که بناست پشتیبانی شود در آنها بهکار نرفته باشد. در عمل هر جا که ممکن باشد رلهگذاری پشتیبان را در ایستگاه دیگری قرار میدهند.
چنانچه حفاظت پشتیبان در محل حفاظت اصلی قرار گرفته باشد به حفاظت پشتیبان محلی و چنانچه دور از حفاظت اصلی باشد، به حفاظت پشتیبان دور موسوم است.
در شکل (4) برای حفاظت ترانسفورماتور، ابتدا رله 1R در کوتاهترین زمان مثلا ً01/0 ثانیه عمل میکند (حفاظت اصلی) و سپس در صورت عدم قطع رله 1R، عمل قطع به ترتیب توسط رلههای 2R و 3R بعنوان رلههای پشتیبان محلی و دور انجام خواهد شد لازم به توضیح است رلههای 2R و 3R مثلاً در زمانهای 3/0 یا 6/0 ثانیه عمل مینمایند.
در شکل (4) برای خطا در نقطه F در ترانسفورماتور، 1R رله اصلی، 2R پشتیبان محلی و 3R پشتیبان دور است.
وظیفه دوم رلهگذاری پشتیبان غالباً این است که وقتی وسایل رلهگذاری مقدم را برای تعمیر یا سرویس از مدار خارج میکنند. عهدهدار تأمین حفاظت مقدم شود.
شاید نیازی به توضیح نباشد که وقتی رلهگذاری پشتیبان عمل کند قسمت بیشتری از سیستم قطع میشود تا وقتی که رلهگذاری مقدم به درستی عمل کند.
وقتی رلهگذاری مقدم مختل میشود حتی اگر رلهگذاری پشتیبان کار خود را به خوبی انجام دهد، برقرسانی کم و بیش دچار صدمه خواهد شد به عبارت دیگر رلهگذاری پشتیبان را نمیتوان جانشین شایستهای برای نگهداری صحیح دانست.
رلهگذاری حفاظتی در مقابل عواملی جز اتصال کوتاه هم در ردهء رلهگذاری مقدم دستهبندی میشود. ولی از آنجا که حالتهای غیرعادی نیازمند حافظت در اجزای مختلف سیستم متفاوت است برخلاف حفاظت در مقابل اتصال کوتاه، تداخل حوزه عمل رلهها معمولاً در حالتهای دیگر بهکار نمیرود. در عوض هر جزء سیستم را جداگانه به هر نوع رلهگذاری که بدان نیاز باشد مجهز میکنند و این رلهگذاری را طوری ترتیب میدهند که کلیدهای لازم را قطع کند. البته این کلیدها غیر از کلیدهایی هستند که در مورد رلهگذاری در برابر اتصال کوتاه قطع میشوند. در این موارد چنانکه پیش از این گفتیم رلهگذاری پشتیبان بهکار نمیرود زیرا تجربه آن را از نظر اقتصادی توجیه نمیکند. ولی در بیشتر مواردی که حالتهای غیرعادی دیگری روی دهد که جریانها یا ولتاژهای غیرعادی پدید آورد، رلهگذاری پشتیبان مربوط به اتصال کوناه عمل خواهد کرد که بدینسان نوعی حفاظت پشتیبان فرعی فراهم میشود.